مراقبت‌های 24 ساعت اول بعد از عمل بینی

استراحت مطلق و موقعیت صحیح سر

در 24 ساعت اول، استراحت کامل و بدون حرکت اضافی ضروری است. بدن پس از جراحی تحت فشار است و افزایش هرگونه فعالیت حتی کوتاه مدت می تواند باعث بالا رفتن ضربان قلب و جریان خون شود که مستقیم منجر به خونریزی از بینی و افزایش تورم خواهد شد.

روش صحیح استراحت:

• روی تخت یا مبل صاف دراز بکشید.

• سر باید 25 تا 30 درجه بالاتر از بدن باشد. یعنی حداقل دو تا سه بالش زیر سر.

• هنگام نشستن نیز سر نباید خم شود. خم شدن حتی برای برداشتن یک وسیله کوچک می تواند فشار بینی را بالا ببرد.

• اگر لازم است حرکت کنید، با سرعت بسیار آهسته و ترجیحا با کمک شخص دیگر بلند شوید تا از سرگیجه و افت فشار جلوگیری شود.

اگر این مرحله رعایت نشود چه اتفاقی می افتد؟

• خونریزی از بینی

• فشار به بخیه ها

• تورم شدید اطراف چشم

• درد ضربانی در صورت و پیشانی

نظر دکتر حامد عباسی:
بیمارانی که در 24 ساعت اول به صورت صحیح استراحت می کنند، معمولا تورم بسیار کمتری دارند و دوره نقاهت آنها کوتاه تر می شود.

کنترل درد و مصرف داروها

درد پس از جراحی بینی طبیعی است اما قابل کنترل است. نکته مهم، مصرف دارو به موقع و طبق دستور پزشک است. بسیاری از بیماران درد را تحمل می کنند و دارو را دیرتر مصرف می کنند، که اشتباه است و باعث افزایش استرس بدن و تورم می شود.

نکات کلیدی مصرف دارو:

• داروها باید سر وقت مصرف شوند، نه فقط زمان شدید شدن درد.

• مصرف خودسرانه آسپرین، ژلوفن یا هر داروی رقیق کننده خون می تواند باعث خونریزی داخلی شود.

• داروهایی که پزشک تجویز کرده شامل مسکن، آنتی بیوتیک و گاهی ضد التهاب است. هر کدام نقش مشخصی دارند و حذف هیچکدام توصیه نمی شود.

• در صورت درد شدید یا غیرعادی، بدون تعلل با دکتر عباسی تماس گرفته شود.

نتیجه رعایت این بخش:

• کاهش درد

• کنترل التهاب

• جلوگیری از خونریزی

• آرامش روانی و کاهش استرس بدن

کنترل خونریزی و تورم

پس از جراحی، بدن برای ترمیم بافت ها جریان خون بیشتری به ناحیه می رساند و این موضوع تورم ایجاد می کند. تورم اگر کنترل نشود، می تواند به بافت ها فشار وارد کند و روند شکل گیری فرم بینی را مختل کند.

روش صحیح برای کاهش تورم:

• کمپرس سرد را فقط روی گونه ها و اطراف چشم قرار دهید، هرگز روی بینی یا گچ قرار ندهید.

• هر بار 10 تا 15 دقیقه و سپس 5 دقیقه استراحت بدهید تا گردش خون طبیعی حفظ شود.

• از ماساژ صورت یا اعمال فشار حتی بسیار کم روی بینی خودداری شود.

اگر خونریزی مشاهده شد:

• سر را بالاتر نگه دارید.

• دهان را هنگام نفس کشیدن کمی باز نگه دارید.

• در صورت خونریزی مداوم، فورا با پزشک تماس بگیرید.

تکنیک قدم به قدم مسواک زدن بدون ایجاد فشار به بینی

نحوه مسواک زدن بعد از عمل بینی یکی از سوالات رایج بیماران است که در ادامه گام به گام توضیح داده می شود.

گام 1: آماده سازی و قرارگیری

• قبل از شروع، گلوی خود را کنترل کنید تا از هر گونه ترشحات یا خونریزی احتمالی آگاه باشید.

• روی صندلی با پشتی مناسب بنشینید. سر را به جلو نچرخانید و به عقب نبرید. زاویه سر حدود 15 تا 30 درجه رو به پایین مناسب است تا نیازی به فشار آوردن لب بالایی نباشد.

گام 2: نگه داشتن مسواک

• مسواک را با گرفتن دسته مثل مداد نگه دارید تا حرکت ظریف و کنترل شونده باشد. گرفتن محکم دسته باعث میشود ناخودآگاه فشار بیشتری وارد کنید.

• از حرکات مچ دست به جای حرکت بازو استفاده کنید تا تکان های ناگهانی کاهش یابد.

گام 3: تکنیک حرکت

• موهای مسواک را با زاویه ملایم به سمت تاج دندانها قرار دهید و از حرکات رفت و برگشتی خیلی کوتاه و سطحی استفاده کنید. هدف پاکسازی پلاک است نه ساییدن شدید.

• برای دندانهای جلویی بالا، حرکات را کوتاه و کنترل شده انجام دهید. از فشار دادن مسواک به لثه ها یا لب بالا خودداری کنید.

• برای سطوح داخلی دندانها و دندانهای عقبی، مسواک را با زاویه مناسب و حرکات کوتاه استفاده کنید.

گام 4: مراقبت از لب و ناحیه بین بینی و لب

• هنگام مسواک زدن لب بالا را با انگشت شست به آرامی نگه دارید تا از کشیده شدن ناگهانی یا تماس مستقیم با ناحیه بینی جلوگیری شود.

• به هیچ عنوان لب را نکشید و به سمت بالا نکشید، زیرا این کار میتواند فشار مکانیکی روی پایه بینی ایجاد کند.

• اگر لازم است لب بالا را جابجا کنید، این کار را با انگشتان بسیار ملایم و با کمترین جابجایی انجام دهید.

گام 5: شستشو و استفاده از دهانشویه

• پس از مسواک زدن، از آب ولرم یا محلول نمکی برای شستشوی ملایم استفاده کنید. لب ها و فک را به آرامی تکان دهید و از غرغره و آبکشی شدید خودداری کنید.

• غرغره بلند یا با فشار باعث افزایش فشار داخل حفره های دهان و بینی میشود؛ لذا غرغره باید کوتاه و ملایم باشد.

• اگر از دهانشویه استفاده میکنید از نمونه های بدون الکل و مطابق با دستور پزشکی استفاده کنید.

گام 6: زمان بندی و تکرار

• مسواک را صبح و شب انجام دهید. زمان مسواک زدن را کمتر و با کیفیت تر کنید تا دهان پاک شود بدون اینکه نیاز به فشار اضافی باشد.

• در هفته های اول ممکن است لازم باشد مسواک زدن را به جلسات کوتاه تر اما مکرر تقسیم کنید تا خستگی و احتمال فشار کاهش یابد.

برای اطلاعات بیشتر و روش دقیق تر میتوانید مطلب زیر را مطالعه کنید:

مراقبت از پانسمان و گچ بینی

گچ بینی نقش حفاظتی دارد و حرکات ناگهانی، ضربه یا خیس شدن می تواند باعث تغییر فرم نهایی شود.

بایدها:

• گچ و پانسمان را خشک نگه دارید.

• هنگام شستشوی صورت، فقط قسمت های اطراف صورت را با دستمال مرطوب تمیز کنید.

• اگر گچ شل شد، تغییر رنگ داد یا بوی غیرعادی داشت، سریع اطلاع دهید.

نبایدها:

• کندن، فشار دادن یا خاراندن اطراف گچ

• قرار گرفتن در هوای خیلی گرم یا زیر بخار آب

رژیم غذایی و مصرف مایعات

بدن برای ترمیم بافت ها نیاز به انرژی و مواد مغذی دارد. اما در 24 ساعت اول، معده ممکن است به علت بیهوشی کمی حساس باشد.

توصیه های کاربردی:

• شروع با مایعات گرم و سبک مثل سوپ صاف.

• از غذاهای سفت و جویدنی پرهیز کنید، چون فشار بر عضلات صورت افزایش می یابد.

• مصرف ویتامین C و پروتئین برای بهبود بافت مفید است.

نتیجه:
کاهش تهوع، کاهش تورم و تقویت ترمیم غضروف های بینی.

اگر خونریزی یا درد هنگام مسواک زدن رخ دهد چه کنیم؟

• فوراً مسواک را کنار بگذارید و با گاز استریل یا تکه تمیز پارچه به آرامی محل خونریزی را فشار دهید بدون اینکه به بینی فشار بیاورید.

• سر را در زاویه طبیعی نگه دارید و از خواباندن سر به عقب خودداری کنید.

• اگر خونریزی متوقف نشد یا با درد شدید همراه بود، با مطب دکتر حامد عباسی یا جراح خود تماس بگیرید تا راهنمایی اختصاصی دریافت کنید.

جلوگیری از فعالیت های خطرناک و ضربه به بینی

در 24 ساعت اول بعد از عمل بینی، ساختارهای داخلی بینی هنوز بسیار ناپایدار هستند. استخوان ها و غضروف ها در موقعیت جدید با بخیه های ظریف تثبیت شده اند و هرگونه فشار اضافی میتواند این ساختار را جابه جا کند. حتی اگر از بیرون چیزی دیده نشود، ضربه یا حرکت اشتباه میتواند شکل دهی بینی را به هم بریزد و نتیجه جراحی را خراب کند. نکته مهم این است که آسیب همیشه آنی قابل مشاهده نیست؛ گاهی تغییرات نامحسوس باعث کجی، افتادگی نوک بینی یا برگشت فرم بینی در ماه های بعد می شود.

دکتر حامد عباسی تاکید دارد که مهم ترین دلیل نیاز به جراحی ترمیمی در بسیاری از بیماران، بی توجهی به همین نکات ساده در ساعات و روزهای اول بعد از عمل است.

موارد ممنوع در 24 ساعت اول:

1. خم شدن ناگهانی یا پایین آوردن سر
   خم شدن باعث افزایش فشار خون در ناحیه بینی می شود. این موضوع میتواند خونریزی داخلی ایجاد کند یا بخیه ها را تحت فشار بگذارد. برداشتن چیزهایی از روی زمین، شستن پاها از حالت ایستاده، یا حتی بستن بند کفش می تواند خطرناک باشد. اگر نیاز به برداشتن چیزی دارید، زانوها را خم کنید نه کمر را.

2. فریاد، گریه یا خنده شدید
   حرکات عضلات صورت به طور مستقیم به بافت های بینی منتقل می شود. خنده یا صحبت پرتحرک می تواند باعث کشش روی بخیه های داخلی و خارجی شود. در 24 ساعت اول بهتر است صحبت ها کوتاه، آرام و با حداقل حرکت صورت باشد.

3. عطسه با دهان بسته
   عطسه یکی از شایع ترین عوامل آسیب بعد از عمل است. در صورت بسته بودن دهان، تمام فشار به داخل بینی منتقل می شود. این فشار میتواند لخته های خون تازه را جدا کرده و باعث خونریزی شدید شود یا حتی به ساختار غضروفی آسیب بزند.

   روش صحیح عطسه:
   دهان باید کاملاً باز باشد تا فشار از طریق دهان خارج شود نه از بینی. این کار ساده ترین و موثرترین راه برای محافظت از بینی است.

4. برخورد فیزیکی با دیگران یا کودکان
   کسانی که کودک در خانه دارند باید بسیار مراقب باشند. کودکان ممکن است ناگهان به صورت نزدیک شوند، بپرند یا سرشان با بینی برخورد کند. حتی ضربه بسیار کوچک می تواند ساختار بینی را جابه جا کند. در 24 ساعت اول بهتر است فاصله ایمن با دیگران رعایت شود و فرد در محیط آرام و کنترل شده استراحت کند.

نکات عملی برای جلوگیری از ضربه و فشار:

• اگر قرار است از تخت بلند شوید، ابتدا نیم تنه را بالا بیاورید و بعد به آرامی بایستید.

• در زمان خواب، از اطراف سر خود بالش بگذارید تا هنگام چرخش ناگهانی ضربه به بینی وارد نشود.

• تلفن همراه یا تلویزیون را در ارتفاع مناسب قرار دهید تا نیاز به خم شدن سر نباشد.

• از حرف زدن طولانی با تلفن یا خندیدن به فیلم و سریال ها پرهیز کنید.

نکته مهم:
بعضی بیماران تصور میکنند چون گچ روی بینی قرار دارد، بینی ایمن است. این تصور اشتباه است. گچ فقط نقش محافظ جزئی دارد و هیچ نقشی در جلوگیری از جابه جایی غضروف و استخوان ندارد.

دکتر حامد عباسی میگوید:
«اگر بیمار فقط همین مورد را جدی بگیرد، بیش از نیمی از ریسک های خراب شدن نتیجه جراحی از بین می رود.»

پیگیری و تماس با پزشک

اگر هر یک از علائم زیر دیده شد، فورا تماس گرفته شود:

• خونریزی شدید

• تب

• درد غیرقابل کنترل

• ترشحات بدبو

• تورم یک طرفه شدید

نتیجه گیری

24 ساعت اول بعد از عمل بینی مرحله ای تعیین کننده است. رعایت استراحت صحیح، مصرف به موقع داروها، کنترل تورم، مراقبت از پانسمان، تغذیه مناسب و پرهیز از فعالیت های خطرناک باعث کاهش عوارض و بهبود سریع تر می شود. دکتر حامد عباسی تاکید دارد مراقبت صحیح در این بازه، تاثیر مستقیم بر زیبایی و عملکرد نهایی بینی دارد.